بررسی تیمارهای مختلف آبیاری در عملکرد شیرابه، میزان اسانس، خصوصیات مورفولوژیکی، و بقای گیاه دارویی- مرتعی آنغوزة تلخ (Ferula assa-foetida L.)

آنغوزة تلخ گیاهی دارویی- مرتعی و متعلق به تیرة چتریان است. ارزش این گیاه به دلیل شیرابه‏ای است که با تیغ‌زدن به رأس ریشة آن به‌دست می‌آید. بارندگی در عملکرد شیرابه و بقای این گیاه تأثیر بسزایی دارد. خشک‌سالی‏های مداوم در مناطق رویش این گیاه تأثیر نامطلوبی در جمعیت آن گذاشته است. تحقیق حاضر در این راستا و به منظور بهره‏برداری بهتر و بررسی تأثیر آبیاری در رشد، نمو، عملکرد شیرابه، و بقای گیاه در شرایط طبیعی در منطقة جنگل قائم کرمان ‌انجام پذیرفت. در این مطالعه تأثیر پنج تیمار آبیاری در طول فصل رشد‌ـ شامل دو بار در هفته، یک بار در هفته، دو هفته یک بار، سه هفته یک بار، و یک بار در ماه‌ـ به همراه شاهد (بدون آبیاری) بر روی صفات فوق در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در چهار تکرار و در هر تکرار 20 گیاه مطالعه شد. نتایج تجزیة واریانس نشان داد آبیاری در طول برگ، طول دم‌برگ، طول دورة رشد رویشی، و عملکرد شیرابة گیاه تأثیر معنی‏داری در سطح یک درصد داشت. همچنین، آبیاری باعثِ افزایشِ بقای گیاهان تیغ‌خورده در طول دورة بهره‏برداری و در سال بعد شد. اما آبیاری به طور معنی‏داری باعث کاهش درصد اسانس شیرابه شد. بهترین تیمار برای افزایش عملکرد شیرابهْ آبیاری گیاهان به صورت یک بار در هفته بود که عملکردی معادل 4/81 گرم در هر پایه داشت. کمترین میزان عملکرد نیز مربوط می‌شود به تیمار شاهد و یک بار آبیاری در ماه. به طور کلی، آبیاریِ گیاه آنغوزه پیش از بهره‏برداری و در طول فصل رشد آن توصیه می‏شود.